oktober 2019

‘Ik had geen tijd om een korte brief te schrijven, daarom schreef ik een langere.’ In de tijd van Mark Twain, van wie dit citaat is, was schrijven nogal een gedoe. Woorden konden uitgekrast worden, maar dat was niet echt chique. Dus dan maar eerst krassen en dan volledig opnieuw. Vandaag de dag is schrijven nog steeds schrappen, al gaat het natuurlijk veel sneller: een druk op Delete en het is weg. De vraag is alleen: doe je het ook? In deze blog een ode aan schrappen en waarom nadenken over wat je schrijft belangrijk is.

Disclaimer: uiteraard schrap ik zelf ook! Daarom heb ik aan het eind een video gedeeld met je waarin je ziet hoe ik schrijf en schrap. Ook vind je er het Word-document waarin de wijzigingen zijn bijgehouden. Zo zie je dat aan mijn eigen stukken ook genoeg geschrapt, gewijzigd en verplaatst wordt!

Schrijven is schrappen is één van de eerste dingen die je leert op de school van journalistiek. We zijn namelijk geneigd om eerder meer te schrijven dan te weinig. Waar het eigenlijk over gaat, is nadenken over wat je schrijft. Welk doel dient het? En wat wil je bereiken met je tekst? We vergeten vaak, zelfs als we zakelijke teksten schrijven, het daadwerkelijke doel. Bijvoorbeeld als het gaat om het schrijven van teksten voor je website, dan gaat het uiteindelijk om het overhalen van bedrijven of consumenten om klant bij je te worden. Niet enkel dat je deelt wat je doet. 

Voor wie heb je de tekst geschreven?

Als je het doel dat je voor een tekst hebt bedacht, is de volgende stap te bedenken voor wie je tekst hebt geschreven, via welk medium we de communicatie opzetten en hoe belangrijk het vervolgens is om duidelijk en to-the-point te schrijven. Gaat het om informele communicatie, dan wordt het je al snel vergeven als je een taalfout maakt of meer zinnen gebruikt om een bepaalde boodschap over te brengen. Gaat het over je website, dan is het natuurlijk een ander verhaal. 

Misschien ten overvloede, maar het is belangrijk om na te denken over je websiteteksten omdat die tekst, ten eerste, langere tijd zichtbaar is. Ten tweede wil je natuurlijk goed overkomen op je bezoeker zodat dat hij of zij klant bij je wordt. Ten derde nemen bezoekers van je website meestal weinig tijd om alles te lezen. Het komt erop neer dat ze je website scannen en pas verder lezen als die eerste indruk aansluit bij wat zij zoeken. Die paar woorden die ze scannen, moeten dan wel direct raak zijn.

Woorden en zinnen

Er zijn ten minste twee niveaus waarop je dient na te denken over je tekst: woorden en zinnen, en de gehele tekst op een pagina. Er zijn veel meer niveaus, bijvoorbeeld koppen, alinea’s en paginaopbouw, bijvoorbeeld, maar laten we bij het begin beginnen. Grammaticaal juiste woorden en zinnen lijkt een basisvoorwaarde voor elke zakelijke (en persoonlijke, als je het mij vraagt) communicatie. Het laat zien dat je aandacht besteedt aan een tekst, hoe klein ook. 

Het argument dat al snel gebruikt wordt: je begrijpt toch wat er staat?! Waarom dan moeilijk doen over d’s en t’s. In de basis ben ik het met je eens. Zeker omdat ‘af’ veel beter is dan ‘perfect’, maar onbewust creëer je een verwachting door de woorden die je gebruikt. Als je bijvoorbeeld schriftelijk communiceert zoals je praat, dan is dat al snel een informele vorm van communicatie en als je dan vervolgens wel een formele houding van de ander verwacht, omdat het een zakelijke relatie is, dan kan dat al snel tot teleurstellingen of zelfs ergernis leiden. 

Datzelfde geldt voor teksten op een website: als je bijvoorbeeld spreekt over ‘wij’ en vervolgens is er maar één persoon in het bedrijf, dan creëer je een verkeerde verwachting. Je communiceert bijvoorbeeld dat je meer aan kan dan je daadwerkelijk kan, want je bent immers één en niet twee personen. Of als je veel spelfouten en typo’s hebt op je website, dan kan de bezoeker (onbewust) denken: als hij of zij hier fouten maakt, waar maakt hij of zij dan nog meer fouten. 

Disclaimer 2: uiteraard is een fout (of een paar) te vergeven, want niemand is perfect! Alleen betaalt aandacht die je hebt besteed aan je website zich terug in aandacht van degene die de website bezoekt. 

Aandacht voor de tekst als geheel

Ten tweede: heb aandacht voor de tekst als geheel. Meer is niet meer, minder is meer, zeker als het gaat om de tekst op je website. Zoals ik al zei scannen bezoekers in eerste instantie je website. Hele lappen tekst voorkomen dat een bezoeker de tekst eenvoudig kan scannen. De meeste bezoekers haken dan ook af. Hier komt het gezegde ‘schrijven is schrappen’ duidelijk naar voren: hou het bij de kern, zorg voor een overzichtelijke tekst met korte alinea’s en duidelijke koppen. Waar het kan, maak je gebruik van opsommingen. 

Toch vraag ik je in de cursus ‘Websiteteksten schrijven’ om gewoon te gaan schrijven en in eerste instantie niet te veel na te denken over de opbouw. Dat doe ik omdat het soms even duurt voordat de kern van je verhaal tevoorschijn komt. Hoewel je ook een andere strategie kunt gebruiken (door met kernwoorden te beginnen om een soort mindmap te maken en die later in te vullen), blijft de kans groot dat teksten langer zijn dan wenselijk. Dus dan is het zaak om te schrappen. 

Soms doet het even pijn

Dat schrappen een pijnlijk proces kan zijn wordt duidelijker door het Engelse gezegde ‘Kill your darlings’, dat synoniem staat aan het Nederlandse ‘schrijven is schrappen’ Darlings zijn die zinnen die lekker lopen, waar je blij mee bent, waarin je mooie woorden hebt gebruikt, maar die toch niet helemaal passen bij waar je het over hebt. Het zijn die woorden die lekker klinken, maar waar een synoniem beter past. Het is een kop die lekker bekt, click-bait is, maar die misschien niet de juiste verwachting oplevert. Wil je betere teksten schrijven, heldere, to-the-point teksten, waardoor je klant precies weet met wie hij of zij van doen heeft en wat hij kan verwachten? Dan schrap je die woorden en zinnen, dan gebruik je dat synoniem. 

Wil je een tekst echt niet weggooien, zeker als het gaat om hele alinea’s? Dan copypaste je ze in een leeg bestand en gebruik je ze voor een andere pagina die specifiek over dat onderwerp gaat. Of je gebruikt ze voor een blog, waarmee je ook nog eens de vindbaarheid van je website vergroot, omdat actuele content en een dynamische website (waarop regelmatig content verschijnt), beter scoort op google. 

Het doet soms pijn, maar het lijkt zoals het gaat met pleisters: snel eraf trekken en dan doet het maar even zeer. 

Kijk hoe ik schrijf en schrap

PS: ik schrijf ook niet alles in 1x goed. Om te laten zien hoe schrijven is schrappen ervoor mij kan uitzien, heb ik het geredigeerde bestand bijgevoegd. Ik heb daarin de wijzigingen bijgehouden. 

PS 2: misschien heb je nu de vraag: maar hoe weet ik wat de kern is? Daarover volgt een andere blog, dat is namelijk niet de kern van deze blog. In die blog vertel ik hoe je die kern ontdekt en hoe je daarbij blijft. Stay tuned!

PS 3: foto 1 is gemaakt door Alexandra on Unsplash
Foto 2 is gemaakt door Lauren Peng on Unsplash
Foto 3 is een eigen screenshot.